Bałtów jest miejscowością, która zasłynęła przy okazji wybudowania na jej obszarze jednego z największych Kompleksów Turystycznych w Polsce. Bałtowski Kompleks Turystyczny jest zdecydowanie głównym z powodów, dla którego turyści tak chętnie wybierają tę destynację podczas np. wolnego weekendu. Nie wiele osób jednak zdaje sobie sprawę, że na terenie Gminy Bałtów znajdują się również zabytki historyczne oraz przyrodnicze, które zasługują na szczególną uwagę. Ten wpis chcielibyśmy poświęcić trzem zabytkom historycznym, które warto zobaczyć przy okazji wycieczki do Bałtowskiego Kompleksu Turystycznego
♦ Zabytkowy ponad 100letni Młyn
Zabytkiem, od którego chcielibyśmy zacząć naszą wycieczkę po historycznej stronie Bałtowa jest zabytkowy, ponad 100-letni młyn, który funkcjonuje po dzień dziś i znajduje się w sąsiedztwie JuraParku należącego do BKT. Jest to obiekt, który swym oryginalnym wyglądem na pewno przykuje uwagę każdego kto wjeżdża na teren Bałtowskiego Kompleksu Turystycznego. Przejdźmy jednak do jego historii! Młyn został wybudowany na przełomie XIX i XX wieku przez księcia Aleksandra Druckiego – Lubeckiego. Młyn tworzą dwa budynki stojące obok siebie, po obu stronach rzeki, oznaczane obecnie jako: młyn I i młyn II oraz budynek administracyjny, pierwotnie przeznaczony na siedzibę zarządu młynów i mieszkanie młynarza. Do tego zespołu młyńskiego należy także zaliczyć: jaz na Kamiennej o konstrukcji drewniano – murowanej, elektrownię wodną oraz staw młyński.
Znajdujący się na prawym brzegu kamiennej młyn I stanął w miejscu starego, drewnianego młyna, wzniesionego w XIX wieku przez Małachowskich. Młyn został uruchomionych w 1903 roku. Ponad 100-letni młyn znajdujący się w Bałtowie jest jednym z nielicznych istniejących do dziś w Europie młynów z całkowicie drewnianym wnętrzem.Jest nieustannie napędzany od ponad 100 lat turbina wodna. Młyn zachowany jest w bardzo dobrym stanie. Oryginalne urządzenia młyna napędzają wody Kamiennej poprzez turbinę wodną Francisa.
Teraźniejszość
Obecnie młyn wykorzystywany jest głównie w celach turystycznych. Na specjalne życzenie naszych turystów młyn można zwiedzić wraz z przewodnikiem, który zna wiele ciekawostek związanych z historią i prać młyna. Sezonowo we młynie otwarta jest również galeria przedmiotu i rękodzieła oraz sklep z pamiątkami, w którym można nabyć wiele ciekawych, ręcznie robionych dzieł, których twórcami są lokalni artyści.
Źródło: http://www.gminabaltow.pl/index.php?gm=wladz3
♦ Pałac Druckich- Lubeckich
Na szczególną uwagę odwiedzających Bałtów zasługuje Pałac Książąt Druckich –Lubeckich, który wznosi się ponad doliną rzeki Kamiennej. Pałac został wybudowany pod koniec XIX wieku i jest budowlą nawiązującą do stylu klasycystycznego. Inspiracji do jego budowy ks. Aleksander szukał natomiast we Włoszech. Od strony podjazdu pałac zdobi portykowy ganek niegdyś z marmurowymi lwami (lwy zostały niestety skradzione w 2007 roku). Lwy miały za zadanie „strzec” pałacu. Pałac zbudowany został na planie prostokąta i pierwotnie posiadał trzy piętra, aż do pożaru, który miał miejsce w 1913 roku podczas trwania balu myśliwsko- sylwestrowego po który trzeba było usunąć jedno z pięter. Ponad wejściem do pałacu znajduje się skromny, lecz dowcipny napis: “Boże Ci wszyscy, którzy tu bywają czego nam życzą niechaj sami mają”. Napis ten został również umieszczony w hołdzie zabytku i książęcej rodzinie na wejściu do restauracji Bałtowski Zapiecek.
W pięknych salach i komnatach, których było aż 36 mieściły się bardzo cenne sprzęty, makiety, gobeliny, starożytne zbroje czy portrety. Wokół pałacu urządzony był wyjątkowy park geometryczno – krajobrazowy. Założeniem sięga on XVII wieku lecz został przeobrażony w połowie XIX wieku i ostatecznie oddany w 1900 roku. Do parku, który według różnych źródeł mógł mieć od 8 do 10 ha wprowadzała brama murowana z końca XIX wieku (brama również zachowana jest do dziś). W czasie okupacji Niemcy rozkradli z pałacu wiele cennych przedmiotów po czym w sierpniu 1944 roku wyrzucili z niego rodzinę Lubeckich i zakwaterowali 300 osobowy batalion. Opuszczony przez gospodarzy pałac został całkowicie splądrowany, spłonęła część biblioteki, zaginęło również archiwum rodowe.
Rok później budynek przejęli sowieccy żołnierze, którzy urządzali sobie w nim w ramach rozrywki strzelnicę. Po ciężkich dla pałacu latach wraz z dobrami bałtowskimi przejęło go państwo polskie. Przez kilka miesięcy w roku 1945 r. w budynku mieścił się m. in. posterunek Milicji Obywatelskiej.
Po wojnie
W kolejnych latach a dokładnie 1945-1949 została otworzona w nim dwuletnia Żeńska Szkoła Gospodarstwa Wiejskiego. W roku 1951 podjęto decyzję, by do pałacu wprowadzić Technikum Rolnicze. Szkoła niestety nie mając środków na odnowienie niszczejącego budynku przeniosła się w inne miejsce. W połowie lat 80 pałac Lubeckich całkowicie opustoszał. Przez wiele lat był użytkowany niezgodnie z przeznaczeniem, pozbawiony opieki oraz konserwacji, powoli lecz nieuchronnie podupada i niszczeje.
Źródło: https://bit.ly/2yqzmHL
♦ Kościół p.w. M.B. Bolesnej
W kronikach o Bałtowie, które były pisane przez słynnego kronikarza Jana Długosza można znaleźć takie sformułowanie: „Wieś mająca kościół parafialny, drewniany ku czci św. Andrzeja poświęcony, którego kolatorem jest Warsz herbu Rawa… Z łanów kmieci, karczem i folwarku kościół pobierał dziesięcinę o wysokości 10 grzywien”.
Pierwszy potwierdzony w 1326 roku kościół pod wezwaniem Św. Andrzeja stał na wysokiej górze w pobliżu dzisiejszego pałacu. Kościół spłonął w 1645 a w jego miejscu prawdopodobnie znajduje się obecnie kaplica pałacowa. W momencie spłonięcia kościoła nabożeństwa przeniesiono do stojącej poniżej wzniesienia garncarskiej kaplicy wybudowanej w 1620 roku pod wezwaniem Matki Boskiej Śnieżnej – patronki garncarzy. Zanim kaplica ta doczekała się podniesienia do rangi parafialnej świątyni, została ona dwukrotnie rozbudowana przez Aleksandra ks. Zasławskiego i Samuela Ossolińskiego w 1640 roku oraz wzbogacony o trzy kolejne ołtarze. Gdy w 1696 roku zawalił się dach starego kościoła na czas remontu nabożeństwa przeniesiono do kaplicy. Kiedy zaś w 1729 roku odbudowany ponownie kościół spłonął, kaplica definitywnie awansowała do rangi świątyni parafialnej i jako kościół została ona konsekrowana pod wezwaniem Matki Boskiej Bolesnej w roku 1743.
XIX wiek
W końcu XIX wieku okazało się że świątynia jest już za mała jak na potrzeby bardzo szybko rozrastającej się parafii. Podjęto więc decyzję o rozbudowie kaplicy. Plany rozbudowy świątyni wykonał Konstanty Wojciechowski z Warszawy. Kolejny raz kościół zaczęto rozbudowywać w 16 czerwca 1904 roku. Rozbudowanie niemal całkowicie rozebranego kościoła polegało na tym, że do starego korpusu od strony zachodniej czyli skrypty, gdzie poprzednio były wielkie drzwi dobudowano prezbiterium i dwie zakrystie, a po bokach zaś dwie kaplice. Od strony wschodniej czyli od wejścia obecnego, gdzie poprzednio znajdowało się prezbiterium wzniesiono fronton. Na pilastrach namalowano postacie dwunastu apostołów a na sklepieniach, między kapliczkami czterech ewangelistów. Malowania dekoracyjnego świątyni dokonał Franciszek Woroń z Wieliczki, który był uczniem Jana Matejki. Rzeźba Matki Boskiej Bolesnej patronki parafii w Bałtowie to dzieło rzeźbiarza z Warszawy – Polkowskiego. Po bokach między kolumnami ołtarza znajdują się figury biskupów męczenników św. Stanisława i św. Wojciecha.
Źródło: http://www.ostrowiecnr1.pl/zdjecie/Kosciol-18/
Teraz już wiecie, że Bałtów jest miejscowością ciekawą również pod względem znajdujących się na jego terenie zabytków historycznych. Warto planując przyjazd do Bałtowa uwzględnić, któryś z tych obiektów w planie swojej wycieczki by jeszcze bardziej poczuć cudowny klimat tej miejscowości.
