Nazwa Tarbosaurus pochodzi od greckich słów tarbos („strach”, „terror”, „przerażenie”) oraz sauros („gad”, „jaszczur”). Pierwsze skamieniałości tarbozaura odkryto w południowej Mongolii na pustyni Gobi (wyprawa radziecko-mongolska, 1946), a kolejne odsłonięto w niecce Xixia w prowincji Henan w Chinach. Także polsko-Mongolskie ekspedycje paleontologiczne w latach 1963-1973 znalazły na pustyni Gobi wiele szczątków tarbozaura.
Tarbozaur był jednym z najgroźniejszych i najbardziej krwiożerczych dinozaurów swoich czasów, a żył pod koniec późnej kredy czyli ok. 70 milionów lat temu. Podczas gdy w Azji siał postrach tarbozaur, w Ameryce północnej panował inny zabójca – tyranozaur.
Klasyfkacja
Tarbozaur początkowo został uznany za przedstawiciela rodzaju Tyrannosurus, dopiero później przydzielono go do osobnego rodzaju. Mimo to niektórzy naukowcy są zdania, że pomimo pewnych różnić w rozmiarach i budowie czaszki, tarbozaur i tyranozaur to synonimy odnoszące się do nazwy jednego zwierzęcia albo oba zwierzęta należały do tego samego rodzaju. Jednak w czasie badań polski paleontolog Karol Sabath wraz ze swym norweskim kolegą Jornem H. Hurumem stwierdzili, że rodzaje Tyrannosaurus i Tarbosaurus nie są ze sobą tak blisko spokrewnione jak się często zakłada. Zakładając, że wyniki tej analizy są prawidłowe, rody tyranozaurów rozdzieliły się i ewoluowały niezależnie od siebie w Azji i Ameryce Północnej.
Budowa tarbozaura
Tarbozaur osiągał 10-12 m długości i 3,5 m wysokości. Jego masa była zapewne mniejsza niż w przypadku tyranozaura i dochodziła do 5 ton. Masywne ciało poruszało się na dwóch mocnych umięśnionych kończynach tylnych, podczas gdy przednie łapy, a właściwie łapki, były w zasadzie bezużyteczne. Na pewno nie nadawały się do walki. Uważa się, że przednie łapy tyranozaura mogły być używanie do polowania albo do przytrzymania samicy przy kopulacji. Równie dobrze mogły jednak stanowić zbędną spuściznę po przodkach. U tarbozaura kończyny przednie były prawdopodobnie najkrótsze w porównaniu do reszty ciała wśród wszystkich tyranzaurydów.
Ogon tarbozaura składał się z co najmniej trzydziestu pięciu kręgów i równoważył ciężar przedniej części ciała.
Tarbozaur – Szkielet. By FunkMonk (Michael B. H.) – Praca własna, CC BY 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=5897770
Największa znaleziona czaszka tarbozaura ma 1,35 m długości. Choć czaszka tarbozaura była nieco mniej masywna niż tyranozaura, gad ten najprawdopodobniej atakował swoje ofiary niczym szarżujący baran, a grube kości o elastycznych połączeniach pomagały niwelować skutki uderzenia. Objętość mózgu tarbozaura jest szacowana na ok. 184 cm sześcienne. Cechy budowy anatomicznej mózgu świadczą o tym, że podczas polowania tarbozaur używał głównie węchu i słuchu. Jego oczy nie były ustawione bezpośrednio do przodu, dlatego miał mniejszy kąt widzenia obuocznego (stereoskopowego) niż np. tyranozaur Rex.
Głowa spoczywała na krótkiej i mocnej szyi o kształcie litery „S”. Tworzyło ją do dziesięciu krótkich, szerokich kręgów.
Czym żywił się tarbozaur?
Tarbozaury były zwierzętami mięsożernymi. Polowały na właściwie wszystkie dinozaury roślinożerne, występujące w jego środowisku – najbardziej narażone były oczywiście osobniki młode, stare lub chore. Nie gardziły także padliną. Tarbozaur miał 56-60 zębów. Najdłuższe znajdowały się w szczęce górnej. Osiągały one do 112 mm długości. Silnie umięśnione szczęki mogły się szeroko rozwierać i zadawać duże obrażenia.
Ciekawostki
- Epitet gatunkowy tego rodzaju zawiera błąd ortograficzny, bowiem zamiast Tarbosaurus baatar (co po mongolsku znaczy “bohater/wojownik”) brzmi bataar
- Siła nacisku szczęk tarbozaura wynosiła ok. 7 ton
- Mózg tarbozaura budową bardziej przypominał mózg krokodyli i innych gadów niż ptaków
- Większość szczątków tarbozaura znaleziono w formacji Nemegt w Mongolii
- Tarbozaur występuje np. w serialu pt. “Powrót Dinozaurów: Pazur olbrzyma”, pojawił się także w programie „Kiedy w Chinach rządziły dinozaury”
- Kości tarbozaura i odlewy jego szkieletu są wystawiane także w Polsce w Muzeum Ewolucji przy Polskiej Akademii Nauk w Warszawie
- Największy kompletny odnaleziony szkielet tyranozaura 12,3 m długości, a największy szkielet tarbozaura – 12 m.
Zobacz również inne dinozaury: Stegozaur, Pterodaktyl, Brontozaur
