Iguanodon to duży, roślinożerny dinozaur z grupy ornitopodów. Żył w okresie kredy, czyli 135 do 125 milionów lat temu. W znaczeniu dosłownym iguanodon to ząb legwana (Iguana – tł. legwan, greckie wyraz odon – tł. ząb). Występował na terenach Europy, Ameryki Północnej, Afryki Północnej, Australii i Azji. To jeden z najbardziej znanych dinozaurów, ponieważ bardzo często wykorzystywano jego wizerunek w bajkach i filmach dokumentalnych.
Klasyfikacja
Iguanodon to dinozaur, który należy do rzędu dinozaurów ptasiomiednicznych, infrarzędu ornitopodów, podrzędu cerapodów i gromady zauropsydy. Należy podkreślić, iż taksonomia tego rodzaju dinozaurów pozostaje cały czas przedmiotem badań naukowców. Opisywane są nowe gatunki, a stare przenoszone są do odrębnych rodzajów.
Kilka lat temu badacze zasugerowali, aby w grupie iguanodonów pozostawić, tylko jeden gatunek I. bernissartensis. Był to bardzo duży dinozaur roślinożerny, który charakteryzował się dużym kolcem na kciuku, który służył mu najprawdopodobniej do obrony przed drapieżnikami. Z kolei cztery kolejne chwytne palce używał do żerowania. Nazwę iguanodon przyporządkował temu dinozaurowi brytyjski geolog i paleontolog Gideona Mantella w 1825 roku. Co ciekawe, był to drugi nieptasi dinozaur, któremu formalnie nadano nazwę.
Historia odkryć Iguanodona
Historia odkryć iguanodona jest bardzo ciekawa. Na jego pierwsze szczątki natrafiono w 1822 roku w Tilgate Forest w Whitemans Green w Cuckfield. Natomiast opisano go dokładnie trzy lata później. Dokonał tego Gideon Mantella i był to drugi dinozaur, który został opisany, zaraz po megalozaurze.
Krąży anegdota, że tak naprawdę na pierwsze szczątki, a właściwie fragment zęba, tego dinozaura natrafiła żona Mantella – Mary, która miała mu towarzyszyć podczas wizyty lekarskiej w hrabstwie Sussex. Natrafiła na nie w kamieniach pozostawionych przez robotników po naprawie drogi. Mantella szybko odnalazł kamieniołom i natrafił na kości. Nadał mu nazwę Iguano-zaur, którą później, po sugestii jednego z uczonych, zmienił na Iguanodon. Oszacował nawet długość jego szkieletu, która miała wynosić 18 metrów.
Na kolejny szkielet natrafiono w kamieniołomie Maidstone w Kent w 1834 roku. To właśnie dzięki temu odkryciu, możliwe były pierwsze rekonstrukcje. Oczywiście w późniejszych latach nie udało się uniknąć kilku błędów. Kolejne odkrycia iguanodona dokonano w kopalni węgla w Bernissart w Belgii w 1878 roku, gdzie odnaleziono łącznie, aż 38 osobników. W XX wieku z powodu I i II wojny światowej zmniejszyła się intensywność odkryć. Udało się jednak odkryć poszczególne szczątki w kilku miejscach, m.in. odkryto zęby w Tunezji i na Saharze (Afryka), w Mongolii (Azja), Utah i Dakota Południowa (Ameryka Północna), a także w Niemczech.
Porównanie wielkości Iguanodona bernissartensis i człowieka. [Source: Dinoguy2, CC BY-SA 3.0 <https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0>, via Wikimedia Commons]
Budowa Iguanodona
Iguanodon był potężnym dinozaurem, który poruszał się na dwóch lub czterech łapach. Uznawany za oficjalny gatunek I. bernissartensis, wyróżniał się szczególną budową ciała. Jego masę szacuje się na 3-4 tony, wysokość do 5 metrów, a długość od 10 do 13 metrów. Czaszka tego dinozaura była duża, wysoka, ale za to bardzo wąska, z dość głęboką żuchwą i zaokrąglonym, bezzębnym dziobem.
Co ważne, kończyny przednie były mniejsze od tylnych i zakończone pięciopalczastymi dłońmi. Kciuk tworzyła spiczasta, stożkowata kość. Warto zaznaczyć, że trzy środkowe palce pełniły funkcje podporowe. Z kolei piąty palec był dość długi i zręczny, dzięki stawom łączącym jego krótkie paliczki. Na stopach natomiast miał po trzy palce. Długi. ale sztywny ogon pomagał mu utrzymać równowagę.
Środowisko życia
Ze względu na budowę ciała część badaczy uważa, że iguanodony żyły w stadach. Potwierdzeniem tego są liczne odkrycia szkieletów, które znajdowano w niewielkich od siebie odległościach. Argumentem przeciwko życiu stadnemu jest z kolei wielka rzadkość występowania szczątków młodocianych osobników w tych samych miejscach, co dorosłych. Niemniej, ostatnie badania w Niemczech wykazały, iż mogło dochodzić do sytuacji, kiedy w czasie nagłych powodzi lub przepraw przez rzeki, dinozaury umierały w różnych lokalizacjach, mimo że podróżowały stadem.
Czym się żywił Iguanodon?
Ten gatunek dinozaurów z całą pewnością był roślinożerny. Zdaniem Lamberta żywił się skrzypami, sagowcami i roślinami iglastymi. Do zrywania pożywienia służył mu duży, ale zaokrąglony dziób z przodu pyska. Tylne zęby policzkowe były szerokie i płaskie. Zaciśnięcie szczęk przez iguanodona powodowało uginanie się kości szczękowych, zęby górnej i dolnej szczęki ocierały się o siebie i w efekcie dochodziło do rozdrobnienia pokarmu.
