Gorgozaur

Gorgosaurus by Johnson Mortimer

Gorgozaur to dinozaur należący do rodziny tyranozaurów, żyjący na zachodzie Ameryki Północnej w epoce późnej kredy, czyli około 75-77 milionów lat temu. Przynależy do gromady zauropsydów.

Kompletny szkielet tego popularnego dinozaura, pod koniec lipca 2022 roku, trafił na licytację. Został sprzedany anonimowemu nabywcy za ponad 6 milionów dolarów.

Klasyfikacja

Gorgosaurus dosłownie znaczy „agresywny jaszczur”. Jego nazwa pochodzi z języka greckiego i połączenia dwóch słów gorgos – „agresywny lub srogi” oraz sauros – „jaszczurka”.

Naukowcy stosują jeszcze określenie Gorgosaurus libratus, co w języku łacińskim oznacza „zbalansowany”. Ten silny drapieżnik wyróżniał się pod względem długości. Dorosłe osobniki osiągały nawet 8-9 metrów.

Zaliczany jest do gromady zauropsydów, rzędu dinozaurów gadziomiednicznych, podrzędu teropodów i rodziny tyranozaurów.

Historia odkryć

Po raz pierwszy dokładnego opisu gorgozaura dokonał Lawrence Lambe, kanadyjski geolog i paleontolog. Szkielet był praktycznie kompletny. Wykopaliska dokonał Charles M. Sternberg w formacji Dinosaur Park w Kanadzie w 1913 roku.

Należy zwrócić uwagę, że był to pierwszy tyranozauryd ze znalezioną dłonią, a cały szkielet osiągnął długość 8,25 m. W niedługim odstępie czasu natrafiono na cztery czaszki dinozaura Gorgosaurus libratus, z czego aż trzy były połączone ze szkieletem. Ich opisu podjął się z kolei William Diller Matthew i Barnum Brown w 1923 roku.

Wspomniani badacze zajęli się także opisem kolejnych skamieniałości odnalezionych przez Sternberga. Jednak szkielet tego drapieżnika był mniejszy od wcześniej odkrytych. Naukowcy postawili tezę, iż cechy tego osobnika wskazują na niedojrzałego tyranozaura i przypisano go do nowego gatunku Gorgosaurus sternbergi.

Współcześni paleontolodzy podważają tę teorię. Ich zdaniem był to gorgozaur, ale jeszcze niedojrzały, co wyjaśniałoby jego mniejsze rozmiary. Ten piąty skompletowany i opisany szkielet został ostatecznie sprzedany przez Sternberga do muzeum.

W XX wieku odkrywano kolejne szczątki tego szybkiego kuzyna tyranozaura. Niestety wiele z nich zostało nieprawidłowo sklasyfikowanych. Szkielety pochodzące z wykopalisk z formacji Judith River z Montany, bardzo prawdopodobnie należą do rodzaju Gorgosaurus. Nie ma jednak jeszcze pewności, czy nie powinny zostać ostatecznie przypisane do nowego gatunku gorgozaura.

Budowa

Gorgozaur jest zaliczany do grupy dużych dinozaurów, ale nie największych. Co prawda nie przewyższał ani T. rexa, ani tarbozaura, ale za to był zbliżony do albertozaura oraz daspeltozaura. Największa czaszka, jaką do tej pory odkryto, miała 99 cm długości.

Dokonując porównania gorgozaur vs tyranozaur, należy zwrócić uwagę, że oba miały podobnych rozmiarów głowę, dwupalczaste kończyny przednie, około 26-30 zębów szczękowych i 30-34 w żuchwie. Natomiast ten pierwszy był bardziej agresywny i zdecydowanie szybszy.

Zagłębiając się w jego budowę, należy zwrócić uwagę na fakt, iż ten dinozaur nie miał proporcjonalnej głowy względem całego ciała. Niemniej, dzięki specjalnym oknom czaszkowym nie była ona ciężka. Miał zęby typowe dla tyranozaurów i służyły mu do atakowania ofiary.

Jego przednie łapki były naprawdę niewielkie i uniemożliwiały przeprowadzenie skutecznego ataku. Natomiast długi ogon równoważył ciężar jego ciała i pozwalał na osiąganie dużych prędkości. W porównaniu do innych teropodów, kończyny tylne gorgozaura były znacznie dłuższe w stosunku do całkowitej długości ciała.

Zdaniem naukowców, a także według przeprowadzonych badań ustalono, że gorgozaury rosły praktycznie przez całe swoje życie, a ich dynamiczny rozwój następował po czterech latach. Ich całkowita masa wynosiła od 2 do 2,8 tony.

Life reconstruction of Gorgosaurus libratus [Leoomas, CC BY-SA 4.0 <https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0>, via Wikimedia Commons]

Czym żywił się gorgozaur?

Naturalnym środowiskiem życia gorgozaura były równiny zalewowe, porośnięte bujną roślinnością. Warto przypomnieć, że w okresie kampańskim, zachodnia część Ameryki Północnej była przybrzeżną równiną.

Jeśli mowa o odżywianiu, to ten dinozaur, dzięki bardzo dużej ilości zębów, nie miał trudności, aby schwytać nimi swoją ofiarę. Zalicza się go do szczytowych drapieżników.

Zdaniem naukowców bez trudu mógł polować na hadrozaury. Znacznie rzadziej jego ofiarami mogły być ankylozaury, ceratopsy i chasmozaury.

Młodsze osobniki wyróżniały się jeszcze większą zwinnością i szybkością. Nie wykluczone, że mogły zdobywać pożywienie, polując na wczesne ssaki, gady oraz ptaki. Ponadto żywiły się padliną.

Ciekawostki

Pod koniec lipca 2022 roku, szkielet gorgozaura został wystawiony na licytację przez nowojorski dom aukcyjny Sotheby’s. Przed aukcją podkreślano, że jest to jeden z najcenniejszych dinozaurów, jaki trafił na sprzedaż. Do tej pory na świecie sprzedano łącznie dwadzieścia skamielin.

Ten dinozaur swoją wyjątkowość zawdzięczał między innymi temu, że odkryto go w 2018 roku. Warto podkreślić, że po raz drugi w historii odkryć paleontologicznych zdecydowano się na sprzedaż szkieletu dinozaura.

Po raz pierwszy sprzedano dinozaura T-rex o pseudonimie Sue w Muzeum Pola w Chicago w 1997 roku. Nabywca zapłacił za niego ponad 8 milionów dolarów.

Za podobną kwotę został wystawiony zrekonstruowany szkielet gorgozaura, ale ostatecznie sprzedano go anonimowej osobie za 6 milionów dolarów. Nabywca dodatkowo otrzymał prawo do nadania pseudonimu temu groźnemu drapieżnikowi z okresu później kredy.