Terizinozaury to grupa celurozaurów, których nazwa oznacza dosłownie „jaszczury z kosami”. Odnosi się ona do charakterystycznych, wyjątkowo dużych pazurów kończyn przednich w kształcie kosy, których długość wynosiła 70 centymetrów, a największe odkryte miały aż 100 centymetrów długości.
Nie jest to jedyna cecha wyróżniająca go w świecie dinozaurów. Co wiemy o jego pochodzeniu, wyglądzie i zachowaniu?
Terizinozaur – charakterystyka i pochodzenie
Najbardziej znany przedstawiciel gatunku to dinozaur Therizinozaurus. Pierwsze skamieniałości terizinozaura odkryto w 1948 roku. Dokonał tego radziecko-mongolski zespół paleontologów, którzy wykonywali prace wykopaliskowe na terenie Nemegt, w południowo-zachodniej Mongolii.
Znaleźli wtedy skamieniałość w postaci ogromnych pazurów, z których większość miała nawet 1 metr długości. Znalezisko zostało nazwane i opisane kilka lat później, w 1954 roku przez paleontologa Jewgienija Aleksandrowicza Malejewa. Sądził on, że znaleziono żebra bardzo dużego żółwia morskiego.
Dopiero w 1970 roku Anatolij Konstantynowicz Rożdiestwieński sklasyfikował je jako szczątki teropoda. Kolejne wyprawy i znaleziska z lat 1976-1982 pozwoliły na bardziej precyzyjne określenie, czym są skamieniałości oraz do jakiego gatunku należą.
Występowanie terizinozaura datuje się na 77-69 mln lat temu, w okresie późnej kredy, wieku od późnego kampanu do wczesnego mastrychti na terenie dzisiejszej Mongolii, Pustyni Gobi oraz Azji.
Sprawdź również wpis na temat Teropodów: https://juraparkbaltow.pl/2022/01/10/teropody/
Jak wyglądał terizinozaur i jakie miał zachowania?
Terizinozaur był teropodem z gigantycznymi i największymi w świecie zwierząt pazurami w kształcie kosy na przednich kończynach, z czego drugi pazur był największy.
Posiadał dwumetrowe kończyny, długą szyję, małą głowę, krótki ogon i krępą sylwetkę. Największy znaleziony okaz posiadał 3,5-metrowe ramię i mógł mieć 10 metrów długości oraz ważyć 5 ton.
Kończyny dolne miały po cztery palce, ale nie posiadały ostrogi wyodrębnionej z jednego palca, którą miało większość teropodów. Na kończynach górnych występowały trzy palce, a z każdego palca wspomniane już zakrzywione pazury o imponującej wielkości.
Ogromne pazury terizinozaura najprawdopodobniej służyły mu do naginania gałęzi, by strącać z nich owoce i liście, a także do rozkopywania kopców termitów oraz do obrony.
W ewolucji terizinozaurów dostrzega się wyraźne powiększanie rozmiarów, upodabnianie się miednicy do ptasiej i jej rozrost, powiększenie brzucha, utratę zdolności biegania oraz pionizację postawy.
Ponadto u dwóch przedstawicieli terizinozaurów (Beipiaosaurus i Jianchangosaurus) stwierdzono występowanie piór. Były one włosopodobne, rozgałęzione na końcach i długie na jakieś 5-7 centymetrów.
Na głowie i szyi były nieco dłuższe, bo około 12-13 centymetrów i raczej pojedyncze. Przypominały kolce i być może pełniły funkcje obronne.
Ciekawostki o terizinozaurze i jego roli w popkulturze
Terizinozaur znalazł swoje miejsce w popkulturze, gdyż stał się bohaterem najnowszej produkcji filmowej opowiadającej o życiu ludzi i dinozaurów „Jurrasic World Dominion”.
Choć pojawia się tylko w kilku scenach, są one dość istotne, a sam terizinozaur został przedstawiony w bardzo dokładny i precyzyjny sposób.
Z wyglądu przypominał mrówkojada, ale posiadał najbardziej charakterystyczne dla tego gatunku ogromne pazury u kończyn górnych. I właśnie to wyróżniało go na tle innych dinozaurów przedstawionych w filmie.
Z kolei w produkcji „Wędrówki z dinozaurami”, w specjalnym odcinku „Pazur olbrzyma”, terizinozaur został przedstawiony jako roślinożerca, który dzięki swoim imponujących rozmiarów pazurom, wyszedł zwycięsko z potyczki z tarbozaurem. W rzeczywistości jednak byłoby inaczej, gdyż jego pazury nie nadawały się do walki – nie były ostre.
Oto inne ciekawostki dotyczące terizinozaura:
- Biorąc pod uwagę, że pazury terizinozaura mogły służyć do jedzenia pokarmu roślinnego z drzew, mógł on przejawiać zachowania podobne do dzisiejszych leniwców.
- Terizinozaur był największym znanym przedstawicielem rodziny terizinozaurów i grupy maniraptorów.
- Posiadał najdłuższe kości palców spośród wszystkich wymarłych i żyjących zwierząt.
- Oprócz znaleziska z Azji, naukowcy odkryli także potężny pazur na terenie Afryki, w Nigrze. Nie wiadomo jednak, czy ma on coś wspólnego z terizinozaurem.
- Chociaż większość terizinozaurów pochodzi z Azji, przynajmniej dwa jego rodzaje występowały w Ameryce Północnej. Chodzi o notronych i falkarius.
Dowiedz się więcej na temat maniraptorów: https://juraparkbaltow.pl/2022/08/25/maniraptory/
Naukowe teorie na temat terizinozaura
Naukowcy wciąż nie mają pewności, czy terizinozaury były roślinożercami czy mięsożercami. Nie mamy zbyt wielu informacji na temat tego, czym żywiły się terizinozaury.
Przez to, że ich przodkowie byli drapieżnikami, niewykluczone, że mięso również znajdowało się w ich diecie. Prawdopodobnie były wszystkożerne, lecz głównie odżywiały się roślinami i owadami.
Mało prawdopodobne, by korzystały ze swoich ogromnych pazurów podczas polowań, gdyż były tępo zakończone. Istnieje również teoria naukowa mówiąca o tym, że pazury były elementem dymorfizmu płciowego – samce mogły mieć dłuższe pazury od samic.
