Jako dzieci i dorośli kochamy dinozaury z wielu powodów. Miały fascynujący wygląd, który pobudza wyobraźnię, wyginęły miliony lat temu, więc ich świat wciąż pozostaje dla nas tajemnicą, wciąż odkrywamy ich szczątki, poznając kolejne prehistoryczne zwierzęta.
Protoceratops, niewielki dinozaur roślinożerny, to jeden z wielu ciekawych zwierząt, którego kości zidentyfikowano wśród zbiorów znajdujących się w naszym kraju.
Warto poznać parę faktów na jego temat. Jak wyglądał protoceratops? Czym się żywił? Gdzie żył protoceratops andrewsi? Sprawdź, a odpowiesz na wszystkie dociekliwe pytania swojego dziecka.
Historia odkryć Protoceratopsa
Poznawanie świata dinozaurów to świetny sposób na wprowadzenie dzieci do nauki paleontologii, geologii, biologii, geografii i historii. Warto więc poznawać nie tylko nazwy poszczególnych dinozaurów, ale także ich upodobania, tryb życia i historię odkryć.
Protoceratops był małym, roślinożernym dinozaurem żyjącym w okresie późnej kredy, około 80 do 70 milionów lat temu na terenach Azji. Chociaż wędrował, najwięcej protoceratopsów żyło na terenach Pustyni Gobi w Mongolii i Chinach.
Nazwa protoceratops wywodzi się z greki. „Protos” to pierwszy, „kerat” – oznacza róg, a „ops” to twarz. Tłumacząc z greki “pierwszoroga twarz” lub „pierwszy róg na twarzy”. Nazwa dinozaura wywodzi się więc od budowy czaszki gada. Ta była bardzo duża, szeroka, z niskim rogiem kostnym na nosie.
Nazwa gatunkowa “andrewsi” odnosi się do amerykańskiego paleontologa Roya Chapmana Andrewsa. To on razem z innymi uczestnikami ekspedycji Amerykańskiego Muzeum Historii Naturalnej po raz pierwszy odkrył w Mongolii w 1922 kości protoceratopsa oraz jaja, z których każde miało średnio 20 cm.
Jaja te znaleziono w pobliżu szkieletów dorosłych protoceratopsów, dlatego podejrzewa się, że należały właśnie do tego rodzaju dinozaura.
Ważnym wydarzeniem w historii odkryć protoceratopsa andrewsi było znalezienie kopalnego tropu dinozaura wraz ze szczątkami w 2011 roku w Polsce. Szkielet protoceratopsa z jego śladem przez kilkadziesiąt lat leżał na wystawie w Muzeum Ziemi na Skarpie w Warszawie. Student, który zajmował się szkieletem, przygotowując pracę magisterską, natknął się na odcisk protoceratopsa.
Jak twierdził wtedy paleontolog dr Gerard Gierliński z Juraparku, znalezisko było wyjątkowe, bo dotąd nikt nie odkrył kopalnego tropu dinozaura wraz ze szczątkami jego sprawcy. Ten okaz ma 80 mln lat.
To pierwszy taki przypadek na świecie, kiedy trop dinozaura powiązano z konkretnym gatunkiem. O znalezisku można poczytać w prestiżowym piśmie “Cretaceous Research”, a artykuł został napisany przez Tomasza Singera z Juraparku w Ostrowcu Świętokrzyskim, Grzegorza Niedźwiedzkiego z Uniwersytetu w Uppsali, Gerarda Gierlińskiego z Juraparku oraz Martina Lockleya z University of Colorado w Denver.
Dla paleontologów protoceratops jest ważnym dinozaurem, ponieważ pozwala rozumieć zachowania dinozaurów, a jego odkrycie pobudza wyobraźnię i umożliwia lepsze rozumienie świata w okresie kredy.
Charakterystyka budowy protoceratopsa
Protoceratops był niewielkim stworzeniem. Mierzył około 1,8 metra długości i ważył około 180 kilogramów. Dinozaur miał cztery krótkie nogi, a równowagę pozwalał mu zachować długi ogon.
Czaszka protoceratopsa była nieproporcjonalnie duża w stosunku do reszty ciała, więc stworzenie sprawiało wrażenie silnego i niebezpiecznego, chociaż dinozaur żywił się jedynie roślinami.
Grozy dodawał także tył jego głowy z kryzą zasłaniającą kark, ostry i zakrzywiony dziób oraz róg kostny na nosie. Samiec miał dłuższy róg niż samica. W pysku znajdowały się rzędy bardzo ostrych zębów, świetnie szatkujących nawet twarde rośliny. Oczodoły mogły mieć nawet 5 cm średnicy, a paleontolodzy podejrzewają, że protoceratops doskonale widział w ciemnościach.
Warto wiedzieć, że prawdopodobnie Scytowie wydobywający złoto w Tienszan i Ałmaju natrafili na szczątki protoceratopsów. Wizerunek tego roślinożernego dinozaura pasuje bowiem do mitycznego gryfa. Być może wygląd stwora stał się wzorem właśnie dla legendarnego gryfa.
Tryb życia i zachowanie protoceratopsa
Według badaczy protoceratops dobrze czuł się w środowisku półpustynnym, z ubogą szatą roślinną, za to wśród wydm, w których znajdowały się niewielkie oazy.
Dinozaury te żyły w towarzystwie roślinożernych pterozaurów oraz pierwszych ssaków i jaszczurek, z dala od zagrażających im dużych teropodów.
Groźne natomiast mogły być dla nich velociraptory. Były to gady niewielkie, ale dobrze uzbrojone. Na Pustyni Gobi w Mongolii odkryto nawet szkielet protoceratopsa połączony ze szczątkami velociraptora. Naukowcy doszli do wniosku, że oba osobniki zginęły podczas walki w trakcie burzy piaskowej albo powodzi. Co ciekawe, skóra protoceratopsa była tak gruba, że mało prawdopodobne jest, by pazur velociraptora był w stanie ją przebić.
Ponieważ różne szkielety protoceratopsów odkrywano blisko siebie, można wywnioskować, że były one gadami stadnymi. Przemieszczając się w większych grupach, mogły lepiej chronić się przed drapieżnikami.
Poznaj bliżej inne dinozaury:
