Najstarsze okazy dinozaurów pojawiły się na Ziemi w epoce triasu (pierwszego okresu ery mezozoicznej). Na początku były to zwierzęta zdominowane przez inne gady i dopiero z końcem epoki zaczęły swobodnie się rozwijać.
Choć w powszechnej świadomości są to niebezpieczne jaszczury, nie wszystkie odmiany zasługują na tak niepochlebną opinię.
Najbardziej znane dinozaury roślinożerne
Dinozaury roślinożerne stanowiły przeważającą większość, a gatunków żywiących się wyłącznie mięsem było stosunkowo niewiele. Którzy potężni roślinożercy są dziś najbardziej znani?
Triceratops
Triceratops to roślinożerca z charakterystycznym rogiem na czole pochodzący z rodziny ceratopsów – grupy zwierząt o hakowatych, zagiętych dziobach na pysku i ostrym uzębieniu. Potężne, mocne szczęki potrzebowały bowiem odpowiednich narzędzi, aby rozprawić się z najsmaczniejszymi częściami roślin.
Triceratopsa najłatwiej poznać na zdjęciach po dużej, kostnej kryzie na szyi i w rzeczywistości trzech rogach – dla wielu osób wyglądem przypomina współczesnego nosorożca. Choćby z tego powodu ten przedstawiciel ceratopsów stał się jednym z najbardziej rozpoznawalnych w kulturze dinozaurów.
Zęby triceratopsa tworzyły tzw. baterie zębowe – od 36 do 40 kolumn zębów po każdej stronie szczęki czy żuchwy i po około 5 zębów w każdej kolumnie. Ten gatunek mógł dysponować aż 800 sztukami zębów, które pomagały mu zdobywać włókna palmowców, paproci i innych okazałych roślin.
Diplodok
Jednym z najpopularniejszych dinozaurów, którego szczątki znaleziono na terenie dzisiejszej Ameryki Północnej, był diplodok. Choć jego taksonomia jest trudna, dziś uznaje się dwa gatunki Diplodocusa.
Łatwo go rozpoznać ze względu na klasyczny zauropodzi kształt, wyjątkowo długą szyję, ogon i mocną budowę ciała, która miała odstraszać drapieżników.
Zęby roślinożercy wyróżniały się na tle innych okazów gatunku. Ich korony były wydłużone i smukłe, a w przekroju eliptyczne. Wierzchołek był natomiast stępiały i trójkątny. Te cechy pozwalają sądzić, że sposób zdobywania pokarmu przez diplodoka był dość oryginalny.
Jego posiłki prawdopodobnie polegały na jednostronnym obrywaniu gałązek. Wówczas jeden rząd zębów mógł służyć do zrywania ulistnienia z gałęzi, a inny zapewniał pomoc i stabilizację.
Za sprawą giętkiej szyi i możliwości podniesienia się za pomocą ogona diplodok mógł żerować na różnych poziomach roślinności. Zwierzę mogło osiągać wysokość nawet 10 metrów nad ziemią. Jego postać często można spotkać we współczesnej kulturze jako łagodnego przedstawiciela gatunku.
Najciekawsze rodzaje dinozaurów roślinożernych
Niektóre gatunki dinozaurów roślinożernych uznaje się za naprawdę oryginalne, a wręcz malownicze, głównie ze względu na budowę ciała oraz zdobienia tułowia czy czaszki. Nietypowy wygląd posiadały m.in. stegozaury i hadrozaury.
Stegozaury
Do ich cech charakterystycznych należały wąskie, długie pyski zakończone dziobem. W szczęce roślinożercy znajdowało się natomiast mnóstwo liściokształtnych, płaskich zębów.
Stegozaur to masywny roślinożerca o silnie zaokrąglonym grzbiecie, krótkich łapach, ale także z rzędem płyt i kolcami, nad funkcją których bardzo długo debatowano. Był to dość wybredny gatunek, który chętnie zjadał najsmaczniejsze części drzew, sagowców oraz takich roślin jak skrzypy czy paprocie.
Stegozaury zdobywały pokarm zarówno z poziomu gruntu, jak i wyżej położonej szaty roślinnej.
Stegozaurus miał także dość długą szyję i potrafił stawać na tylnych łapach. Dwurzędowy kolczasty grzbiet powodował, że te roślinożerne dinozaury musiały odżywiać się naprawdę solidnie.
Dziś dość często przedstawiany jest w filmach, kreskówkach czy dziecięcych figurkach jako jeden z najciekawszych gatunków.
Hadrozaury
To grupa dinozaurów roślinożernych, o których współcześnie wiadomo najwięcej. Ich skamieniałości – znajdowane dość często – dotyczą osobników we wszystkich stadiach rozwoju: od niewyklutych z jaj piskląt po dorosłe zwierzęta.
Hadrozaury osiągały naprawdę spore rozmiary. Mierzyły od 7 do 12 metrów, a przeciętny dorosły osobnik ważył około trzech ton. Do ich cech charakterystycznych zalicza się całe zastępy ostrych zębów i ciekawą budowę czaszki.
W tej grupie wyróżnia się osobniki o głowach spłaszczonych lub z grzebieniem. Hadrozaury miały sztywny ogon, dzięki któremu łatwiej było im zachować równowagę. Z kolei nogi przypominające kopyta i wyboista skóra pozwalały im biegać i to naprawdę szybko.
Jedną z najlepiej zachowanych pozostałości po dinozaurach jest właśnie skamielina hadrozaura odkryta w 1999 roku w Północnej Dakocie. Badania pozwoliły obliczyć masę mięśniową zwierzęcia i dowiedzieć się, jak funkcjonowało na co dzień.
Najstarsi reprezentanci dinozaurów roślinożernych wywodzą się z okresu wczesnej jury. Rozmiary większości z nich były tak ogromne, że aby zaspokoić swoje potrzeby żywieniowe, niektóre z nich musiały jeść niemal przez cały czas.
Podczas zwiedzania JuraParku w Bałtowie możesz zobaczyć sporo gatunków roślinożerców i poznać wiele ciekawostek związanych z ich życiem.
Dowiedz się więcej na temat dinozaurów takich jak:
