Mezozoik, zwany również erą dinozaurów, to epoka, podczas której na ziemi pojawiły się największe i najbardziej niezwykłe stworzenia — dinozaury. Jednak nie tylko one sprawiły, że mezozoik jest okresem interesującym naukowców. To również czas intensywnej ewolucji roślinności, mającej wpływ na rozwój zwierząt na lądzie i w wodach.
Zachęcamy Cię do poznania tajemniczej przeszłości. Z nami odkryjesz początki potężnych dinozaurów oraz przekonasz się, jak ważna była to era dla losów planety. Przekonaj się, że środowisko, które kształtowało się przez setki milionów lat, wbrew pozorom jest bliskie nam nawet dzisiaj.
Era mezozoiczna
Fascynujący i pełen tajemniczych wydarzeń okres ery mezozoicznej skrywa najbardziej zaskakujące i dramatyczne wydarzenia w życiu naszej planety.
Trwająca od około 252 do 66 milionów lat temu era mezozoiczna była ważna dla ewolucji. Szczególnie znana jest jako czas panowania dinozaurów, ale to także okres, w którym pojawiły się i rozwijały się liczne inne formy życia.
Trias
W Triasie, 252–201 mln lat temu, kontynuowały swój rozwój kręgowce ssakokształtne, a na lądzie pojawiły się pierwsze dinozaury. W morzach zaczęły dominować gady, a jednymi z najważniejszych bezkręgowców były amonity. W powietrze wzbiły się pterozaury. Ten okres zapoczątkował erę gadów, a zmiany klimatyczne i geologiczne kształtowały różnorodność życia na Ziemi.
Jura
Okres jurajski (ok. 201–145 mln lat temu) to apogeum panowania dinozaurów. Wielkie roślinożerne dinozaury, takie jak brachiozaur czy diplodok, zdominowały krajobraz lądowy, podczas gdy w morzach rozwijały się rafy koralowe. Rozwijały się także morskie gady, w tym ichtiozaury i plezjozaury. Jura była również czasem, w którym coraz częściej pojawiały się ptaki, a ssaki zaczęły swoją ewolucyjną podróż w kierunku bardziej zaawansowanych form.
Kreda
Okres kredy (ok. 145–66 mln lat temu) to czas, gdy dinozaury osiągnęły swoje szczytowe rozmiary i różnorodność. Gigantyczne roślinożerne gatunki, jak triceratops i tyranozaur, panowały na lądzie. W morzach rozkwitały belemnity, coraz rzadsze stawały się ichtiozaury, pojawiły się mozazaury. Kreda kończy się masowym wymieraniem dinozaurów, pterozaurów, morskich gadów, amonitów i belemnitów.
Jednak to tragiczne wydarzenie otworzyło drogę do dalszego rozwoju ssaków, ptaków i innych grup zwierząt, które wkrótce zdominowały ziemski ekosystem.
Mezozoik w Polsce
Era mezozoiczna w Polsce to niezwykła różnorodność i ewolucja środowisk geologicznych i różnorodnych form życia. W trakcie triasu, czyli od około 252 do 201 milionów lat temu, Polska była częścią ogromnego kontynentu o nazwie Pangea. Obszary Polski były zajmowane przez ciepłe morza, które okresowo ulegały spłyceniu lub cofaniu. Te wody stawały się domem dla różnorodnych form życia, takich jak małże, liliowce, amonity. Ich szczątki opadały na dno, formując różnorodne skały osadowe, takie jak dolomity, wapienie, margle i kreda.
Dzisiaj mezozoiczne formacje skalne są obecne na powierzchni w obszarach takich jak Sudety, Karpaty, obrzeża Gór Świętokrzyskich, Wyżyna Krakowsko-Częstochowska oraz Śląsk Opolski. Zbierające się w morzu kredowym piaskowce przyczyniły się do stworzenia Gór Stołowych. W epoce Kredy doszło także do znaczącego wyniesienia Tatr. W dolomitach (monomineralna osadowa skała węglanowa) z Triasu odkryto znaczne złoża cynku i ołowiu, podczas gdy w skałach jurajskich pojawiły się niewielkie ilości rudy żelaza. To w mezozoiku utworzyły się złoża węgla brunatnego obecne w rejonie zawierciańskim.
Fauna w mezozoiku — dinozaury i inne charakterystyczne formy życia
Era mezozoiczna była okresem, podczas którego pojawiły się i rozwijały różnorodne formy życia. Jednak najciekawsze dla współczesnych wciąż są dinozaury, dominująca grupa wśród zwierząt mezozoicznych.
- Wśród mięsożernych dinozaurów wyróżniały się potężne gatunki, takie jak tyranozaur znany ze swoich imponujących rozmiarów i dominującej pozycji w łańcuchu pokarmowym. Roślinożerne dinozaury obejmowały gigantyczne rodzaje i gatunki, np. triceratops z rogiem na pysku oraz brachiozaur o długich kończynach.
- W mezozoiku morza były zamieszkane przez liczne gady morskie. Ichtiozaury, podobne do delfinów, pływały, polując na ryby. Plezjozaury z kolei, duże i drapieżne, wyróżniały się długą szyją.
- Mezozoik to także czas, gdy zaczęły rozwijać się ptaki. Archaeopteryx łączył cechy gadów i ptaków posiadając pióra i zdolność do lotu..Ssaki w mezozoiku były stosunkowo małe w porównaniu z dinozaurami. Jednak stopniowo zaczęły ewoluować, przygotowując się do przyszłej dominacji na Ziemi Wyginięcie dinozaurów jest jednym z najbardziej fascynujących i długo badanych zagadnień w paleontologii. Istnieje kilka teorii na temat przyczyn ich wymarcia, a najpowszechniejszą jest teoria związana z uderzeniem w Ziemię asteroidy lub komety. Warto zauważyć, że niektóre grupy organizmów przetrwały i ewoluowały, stając się dominującymi formami życia na Ziemi.
- Mezozoik obfitował również w różnorodne formy bezkręgowców i owadów, z których wiele miało unikalne cechy, dostosowane do ówczesnych warunków środowiskowych.
Flora mezozoiku
Era mezozoiczna była okresem intensywnej ewolucji roślinności.
- W triasie dominowały rośliny nagonasienne iglaste, stanowiące podstawę krajobrazu roślinnego. Powszechne były również paprocie tworzące gęste zarośla i duże skrzypy.
- W jurze miłorzębowate i sagowce stały się charakterystycznymi roślinami. Miłorząb Ginkgo biloba to roślina, która przetrwała do dzisiaj.
- W okresie kredy liczne jeszcze były rośliny nagonasienne, a pośród nich benetyty, łączące cechy roślin nagonasiennych, jak i okrytonasiennych. Benetyty miały liście przypominające liście paproci i palm
- Choć rośliny kwiatowe (angiospermy) pojawiły się już w jurze, nie osiągnęły one dominującej roli aż do początku późnej kredy.
- Flora mezozoiku tworzyła złożone ekosystemy, dostosowując się do zmieniających się warunków środowiskowych. Jej różnorodność była podstawą do rozwoju roślinności kenozoicznej, w tym flory, którą znamy dzisiaj.
